COVID-19 hastalarının, kayda değer kilo kaybına, malnutrisyona ve birçok farklı etkenden kaynaklanan vücut kompozisyonun kötüleşmesine yatkın olduğu görülmüştür. Bir çalışmaya göre COVID-19 sonrası rehabilitasyon sürecindeki hastaların %81’i nutrisyonel girişime ihtiyaç duymuştur.
Ana nedenleri aşağıda sıralanmıştır:
- COVID-19 enfeksiyonu özellikle ciddi ve kritik hastalığa sahip kişilerde büyük enflamasyona neden olabilmektedir.
- Malnutrisyon COVID-19 hastalarında sık görülmektedir. Hastalık nedeniyle yetersiz gıda alınması ve yetersiz beslenme doku kaybına sebep olabilmektedir.
- Hareketsizlik de ayrıca Covid- 19’ da önemli derecede kas kaybı ve sarkopeniye neden olabilmektedir. Klinik olarak da sıklıkla gözlemlendiği gibi, tüm bu faktörlerin bir araya getirdiği negatif “sinerji” sonuç olarak, önemli derecede kaşeksiye neden olabilmektedir.
Öyleyse COVID -19 enfeksiyonu sonrası ve iyileşme sürecinde vücut kompozisyonu nasıl değişiyor?
Enfeksiyon Sonrası Vücut Kompozisyonu Değişimi
COVID-19 hastalığını geçiren gerçek bir vaka sayesinde, COVID-19’a yakalandıktan sonra ve iyileşme sürecinde vücut kompozisyonunun nasıl değiştiğini ve InBody sonuçlarının COVID-19 hastalarına nasıl yardım edebileceğini göreceğiz.
19 Aralık 2020 tarihinde, bu kişi COVID-19’a yakalanmış ve 4 ve 9 Ocak tarihleri arasında hastanede kalmıştı. 50 yaşındaki bu erkek, iyi bir vücut kompozisyonuna sahipti (80 üzeri InBody puanı).
Aşağıda bu hastanın COVID-19 öncesi ve sonrası InBody sonucunu görebilirsiniz.
COVID-19 enfeksiyonu öncesi ve sonrası vücut kompozisyonundaki değişime bakarsak:
1) Ağırlığın 90.3’ten 85.5’e indiği
2) Kas kütlesinin 40.2’den 37.2’ye düştüğü
3) ECW oranının 0.369’dan 0.374’e yükseldiği
4) Faz açısının, özellikle gövde faz açısının 9.5’ten 5.7’ye indiği gözlenmiştir.
Enfeksiyondan sonra, hastaların sadece vücut kompozisyonu değişmemekte, ayrıca akciğerleri de inflamasyona maruz kalıp bireylerin nefes almaları zorlaşmaktadır. Bazı kişiler için, enfeksiyon daha ciddi bir hal almakta ve akciğer dokusunda ödem oluşmakta, doku sıvı ve ölü hücre kalıntıları ile dolmaktadır.
Yukarıda bahsedilen kişi de benzer semptomlara sahipti. COVID-19 normal nefes almasını zorlaştırdı. Tedavi sonrası, akciğer fonksiyonu, bağışıklık sistemi ve nefes alma yeteneği, doktorlar ve hemşirelerin çabaları sayesinde daha iyiye gitti, aynı zamanda hasta iyileşme sürecini hızlandırmak ve enfeksiyon öncesi sağlık durumuna dönmek için bazı egzersizler denedi.
Hastanın İyileşme Çabaları
Hasta başlangıçta, her zamanki gibi egzersiz yapmaya başladı. Koşmayı, yüzmeyi ve diğer egzersizleri denedi. Ancak, bu egzersizleri dener denemez kalp hızı ekstrem bir şekilde yükseldi. Evindeki merdivenleri çıkmayı denediğinde bile, SvO2 oranı %88’e düşerek, kalp atış hızı 130bpm’e kadar yükseldi. Sonrasında normal nefes almaya dönmesi 5 dakikadan fazla sürdü. Çünkü solunum hastalığı olan biri için ağır egzersizler yapılması, durumu daha kötü hale getiriyordu. Ağır egzersizlerin akciğer fonksiyonunu negatif etkilemesi, farklı bilimsel araştırmalar tarafından da kanıtlanmıştır.
Öyleyse hasta bununla nasıl başa çıktı?
Kontrollü bir şekilde egzersiz yapmaya başladı. Mutfak ve salon arasında yavaşça yürümeye başladı. Daha sonra vücut durumunu etkilemeyecek en iyi egzersizi bulmak için SvO2 ve HR oranını izleyerek, çeşitli egzersizler denedi. Sıfır efor spinning egzersizi ile SvO2 değerini %88-92 bandında ve kalp atım hızını 78-90 bandında tutabildiğini fark etti. Akciğerlerini de antrene ederek sistematik olarak daha derin nefes alacak şekilde egzersiz yaptı. Ayrıca COVID-19 pankreası etkilediğinden, kan şekeri seviyesini de takip etti.
COVID-19 İyileşme Süreci Sonrası Vücut Kompozisyonu Değişimi
Aşağıda gösterildiği gibi, egzersiz sonrası,
- Kilosu 85.5’ten 89.4’e yükseldi
- 2’ye düşen kas kütlesi, 39’a çıktı.
COVID hastalarının çoğu kilo kaybı/ kas kaybından mustariptir (hastaların yaklaşık %61’i toplam vücut ağırlığının %5’ten fazlasını kaybetmektedir), ve daha sonrasına kas ve kilo arttırılması hastalar için zor, ancak oldukça önemlidir.
COVID-19 Hastaları için Vücut Kompozisyonu Kullanımı
COVID-19’dan önceki sağlık durumuna dönmek için, vücut kompozisyonunun yakından takip edilmesi gereklidir. İyileşme sürecinde, sadece kilo almaya odaklanılırsa, önemli beslenme göstergelerine (ECW oranı, Faz Açısı) ve yağ/kas yönetimine ulaşılamaz. Önemli faktörler yönetilmeden, beslenme durumu normale dönemeyebilir.
50 yaşındaki bu kişinin sonuçlarına bakarsak, bazı parametrelerin düzeldiğini görüyoruz, ama ECW oranı ve Faz Açısının önceki haline dönmediği görülmekte ve aynı zamanda hasta vücut durumunun da eskisi gibi olmadığını düşünmektedir.
Birçok COVID-19 hastasında, iyileşme sürecini gözlemlerken sadece kiloya odaklanılıyor, aslında iyi bir iyileşme, vücut kompozisyonunu gözlemleme ve yönetme ile mümkün olabilir.
• Kas kaybın (sarkopeni)
1) Hastalar enfekte olduğu süreçte, fiziksel aktivite azalmaktadır.
2) En önemli COVID sonrası semptomlardan biri yorgunluk, ki bu da COVID sonrası dönemde hastaların egzersizden kaçınmalarına neden olmaktadır.
Yukarıda bahsedilen iki madde kas kaybına neden olabilmektedir. Sarkopeniyi engellemek için, kas kütlesini izlemek ve kas kaybetmemek için uygun bir tedavi almak önemlidir.
• ECW oranı (Enflamasyon)
ECW oranı, Hücre Dışı (Ekstraselüler) Suyun Toplam Vücut Suyu oranı, vücut su dengesinin kontrol etmede önemli bir göstergedir. Hastalık süresince ortaya çıkan akut sistemik enflamasyon, ECW oranını yükseltebilir.
Ayrıca, ECW oranı vücut durumunu hassas bir şekilde gösterdiğinden, hastanın iyileşmesini takip etmek için kullanılabilir.
• Faz açısı (Nutrisyon)
Faz açısı, beslenmenin ve çeşitli hastalıkların şiddetinin değerlendirilmesi için kullanılan klinik öneme sahip bir biyoempedans parametresidir. Düşük Faz Açısı yetersiz beslenme, enfeksiyon ve kanser olan hastalarda ve yaşlılarda sürekli olma eğilimindedir.
Faz Açısı ayrıca COVID-19 sonrası hastaların iyileşmesini izlemek için de kullanılabilir.
ECW oranını ve Faz Açısını gösteren vücut kompozisyon analiz cihazı hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz, lütfen bizimle iletişime geçin.
